Jak powinno wyglądać oddawanie czci ołtarzowi?

Łukasz Szczepanik: Czy asysta liturgiczna wraz z celebransem, koncelebransami i diakonem po przyjściu bezpośrednio przed ołtarz powinna wykonać głęboki ukłon (Pan Jezus jest obecny w tabernakulum) zaraz po przyklęknięciu? Pytam próbując interpretować tenże przepis OWMR: 49. Po przyjściu do prezbiterium kapłan, diakon i usługujący oddają cześć ołtarzowi przez głęboki ukłon. w odniesieniu do mszy koncelebrowanej OWMR, również nakazuje głęboki ukłon w stronę ołtarza jak w powyższym punkcie. I czy nie nastąpi wówczas moment dublowania gestów liturgicznych? (wszak przed sobą asysta ma bezpośrednio ołtarz i tabernakulum).

2. Gdy asysta razem z celebransami, koncelebransami oraz diakonem przez rozpoczęciem Mszy św. udaje się krótszym wejściem bezpośrednio przed tabernakulum (z rzeczywistą obecnością Najświętszego Ciała Pana Jezusa) i gdy po przyklęknięciu w stronę Najświętszego Sakramentu, celebrans, koncelebransi i diakon odwracają się do ołtarza, aby na znak czci ucałować go, to czy przed pocałunkiem wykonują głęboki ukłon w jego stronę wraz z usługującymi??

3. Czy po rozesłaniu, gdy główny celebrans wraz z diakonem całują ołtarz a reszta koncelebransów oddaje tylko ukłon głęboki w stronę ołtarza, usługujący też winni się skłonić do ołtarza? 251. Przed odejściem koncelebransi składają cześć ołtarzowi przez głęboki pokłon. Natomiast główny celebrans razem z diakonem, jak zwykle, całuje ołtarz.

ks. Jacek Nowak SAC: Chcąc odpowiedzieć na Pana pytania, należy najpierw przyjąć pewne założenia teologiczne i prawne. Od strony teologicznej kapłan (główny celebrans lub też koncelebransi) celebrując liturgię występuje zawsze „in persona Christi” (w osobie Chrystusa), czyli uobecnia sobą Chrystusa, a nie zasłania Go (por. KL 7). Poza tym wierni, w tym także i służba liturgiczna, tworzący razem jedno zgromadzenie liturgiczne uobecniają sobą Chrystusa (na sposób duchowy) w myśl słów Syna Bożego: „Gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18, 20 – por. KL 7).

W kwestii przepisów liturgicznych obecne OWMR podając normy odnoszące się do urządzania i wystroju kościoła (OWMR 288-318), a w związku z tym rubryki mówiące o zachowaniu się celebransa i służby liturgicznej uwzględniają sytuację, w której miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu jest poza prezbiterium (por. OWMR 314, 315b). Jedyny wyjątek stanowi OWMR 315a, który jednak nie jest brany pod uwagę w innych normach. Pewną pomocą w rozstrzygnięciu OWMR 315a stanowi OWMR 274, a także teologiczne rozumienie KL 7. Należy zatem wziąć pod uwagę OWMR, które stwierdza: „Niech się też (wierni) wystrzegają wszelkiego indywidualizmu i podziału” (OWMR 95), a także „niech tworzą jedno ciało” (OWMR 96).

W Polsce zauważa się, nawet w nowo budowanych kościołach, że miejsce przechowania Najświętszego Sakramentu jest często usytuowane w tylnej części prezbiterium na osi głównej i stąd następuje zazwyczaj wejście procesji pomiędzy ołtarzem a tabernakulum. Z Pańskiego listu wnioskuję, że pyta Pan o taką właśnie sytuację.

1. Jeśli procesja podąża przez środek kościoła dochodząc do ołtarza, to wtedy wystarczy jeden akt szacunku, a mianowicie przyklęknięcie przed ołtarzem, ponieważ ołtarz i tabernakulum są na jednej osi. Samo przyklęknięcie jest aktem wyższym niż skłon, a więc przyklękając jednocześnie przed dwoma tymi miejscami zadość czyni się innym gestom (żadnych skłonów – nawet głową – już się nie wykonuje). Następnie celebrans z diakonem (i koncelebransami) podchodzą do ucałowania ołtarza i zajmują wyznaczone dla nich miejsca.

2. Kiedy procesja przychodzi do ołtarza tzw. „krótkim wejściem” (czyli bocznymi drzwiami do prezbiterium między ołtarzem a tabernakulum) wtedy celebrans (koncelebransi), diakon i służba liturgiczna (oczywiście w ustalonej kolejności) zwracają się do tabernakulum i przyklękają (OWMR 274), a następnie odwracają się i skłaniają się w stronę ołtarza (OWMR 49, 211), po czym osoby (o których mowa w nrze 49, 211), całują ołtarz.

3. Po rozesłaniu służba liturgiczna stosuje się do OWMR 169, czyli także oddaje cześć ołtarzowi, a następnie wszyscy zwracają się w stronę tabernakulum (jeśli jest w prezbiterium) i przyklękają (por. OWMR 274).

Przepisy dotyczące Mszy koncelebrowanej odnoszą się tylko do koncelebransów i nie ma w nich mowy o służbie liturgicznej. Dlatego należy brać pod uwagę normy zawarte w innych miejscach wprost odnoszące się do niej

 

Źródło: KKBiDS EP „Anamnesis” 72.