Sposób wykonywania Kantyku Mojżesza
Przemysław Płoskonka: Szczęść Boże
Chciałbym zapytać czy podczas Wigilii Paschalnej można psalm po czytaniu z Księgi Wyjścia – Kantyk Mojżesza – wykonać w formie piosenki tak jak w poniższym nagraniu?
Z Panem Bogiem
Ks. dr hab. Dominik Ostrowski: Szczęść Boże!
Po długim czasie przesyłamy odpowiedź.
Kantyk Mojżesza w czasie Wigilii Paschalnej
Psalmy w mszalnej liturgii słowa mają charakter określony przez księgę liturgiczną, którą jest Lekcjonarz Mszalny. Wg Wprowadzenia do tej księgi psalm responsoryjny może być wykonany na dwa sposoby:
- sposób responsoryjny czyli powtarzanie refrenu na przemian ze śpiewem tekstu psalmu przez kantora, nazywanego „psałterzystą”;
- sposób ciągły czyli tylko słuchanie psalmu, który wykonuje psałterzysta.
Tzw. „kantyk dominikański”, a więc śpiewanie psalmu w wersji chóralnej zamieszczonej w śpiewniku „Niepojęta Trójco”, znajduje się raczej w tej drugiej opcji, a więc wyklucza refren ludu i pozostawia wiernych w postawie słuchania. Samo w sobie nie jest to nic zakazanego. Pozostają jednak dwie kwestie:
– czy może ten śpiew wykonać chór?
– czy można dodawać do tekstu z lekcjonarza dodatkowe słowa, np. repetycja „Hosanna”?
Na obydwa pytania odpowiedź jest zasadniczo negatywna. We Wprowadzeniu do lekcjonarza mszalnego (nr 22) mowa jest o tym, że to kantor wykonuje psalm, a jeśli idzie o chór, to do jego zadań należy śpiew aklamacji przed Ewangelią (por. Wskazania EP do nowego Mszału, nr 15). N.B. Podobnie sprawa ma się z przerywaniem czytania z Księgi Rodzaju, aby chór wykonał refren „Tak upłynął dzień”: nie powinno się czytania w ten sposób rozdzielać (chociaż swego czasu sama Kongregacja zalecała na Mszach z dziećmi podział na role w czytaniach, jednak to był raczej nieudany eksperyment, a KEP w 2005 zaleciła, aby wrócić do ustanowionych lektorów).
Natomiast w kwestii dodawania słów do tekstów lekcjonarza, nawet jeśli jest to jedno słowo, por. Konstytucja o Liturgii, nr 22 par. 3: „nikomu … nie wolno na własną rękę niczego dodawać, ujmować ani zmieniać w liturgii”. Wprawdzie nr 21 Wprowadzenia do lekcjonarza zaleca: „w każdej kulturze należy wykorzystać wszystkie środki sprzyjające ożywieniu śpiewu zgromadzenia” i tutaj forma dominikańska może się w pewnym sensie bronić, jednak zalecenie KOngregacji jest z zasady skierowane nie do poszczególnych muzyków w jakimś kościele, ale raczej do konferencji episkopatu krajowego, który w Polsce nie podał innych form, stąd forma z „Niepojętej Trójcy” jest niewłaściwa jako psalm/pieśń po III czytaniu w czasie Wigilii Paschalnej.
Kantyk „dominikański” w wersji chóralnej można wykonać jako pieśń, ale nie w czasie liturgii słowa, np. po Komunii, jeśli chór koniecznie chce go zaśpiewać i to jest rozwiązanie salomonowe.
Ks. dr hab. Dominik Ostrowski