Ważne i godziwe przyjmowanie sakramentów świętych

Przedstawiając warunki ważności i godziwości sakramentów świętych należy wyjść od samego pojęcia sakramentu. Sakramenty święte są to „akty kultu liturgicznego, które zgodnie z tradycją Kościoła zostały ustanowione przez Chrystusa”[ref]Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984, kan. 840. Por. Sakramenty, [w:] M. Sitarz, Słownik Prawa Kanonicznego, Warszawa 2004, kol. 161.[/ref]. Sprawowanie sakramentów ma na celu dobro duchowe wiernych w odniesieniu do życia osobistego, jak i społecznego[ref]Jan Paweł II. Dzieła zebrane, t. 15, Modlitwy i rozważania część 1. Niedzielna Modlitwa Maryjna 1978-1992, Kraków 2009, s. 51.[/ref]. Do sakramentów świętych zaliczamy: chrzest, bierzmowanie, Eucharystię, pokutę, namaszczenie chorych, święcenia i małżeństwo. Sakramenty święte są te same dla całego Kościoła katolickiego, a określanie wymogów do ich ważnego i godziwego udzielania leży w rękach najwyższej władzy kościelnej[ref]KPK 1983, kan. 841.[/ref].

Sakrament chrztu św.

Sakrament chrztu stanowi bramę do pozostałych sakramentów, ponieważ nikt nie może być dopuszczony do innych sakramentów w sytuacji, gdy nie przyjął chrztu[ref]KPK 1983, kan. 849.[/ref]. Należy podkreślić, że sakrament chrztu jest jednym z trzech sakramentów, który może zostać przyjęty tylko raz w życiu. W momencie chrztu stajemy się dziećmi Bożymi i tym samym zostajemy włączeni do Kościoła katolickiego[ref]Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s. 664.[/ref]. Sakrament chrztu może ważnie przyjąć tylko człowiek nieochrzczony (dziecko lub osoba dorosła)[ref]KPK 1983, kan. 864.[/ref]. Kodeks Prawa Kanonicznego stanowi, że: „Przepisy zawarte w kanonach o chrzcie dorosłych stosuje się do wszystkich, którzy po wyjściu z dzieciństwa osiągnęli używanie rozumu”[ref]KPK 1983, kan. 852 § 1.[/ref]. Według Kodeksu dzieckiem jest każda osoba, która nie ukończyła 7 roku życia[ref]KPK 1983, kan. 97 § 2.[/ref]. Osoby mające powyżej 7 lat, które nie posiadają wystarczającego używania rozumu są prawnie zrównane z dziećmi[ref]KPK 1983, kan. 852 § 2.[/ref].

Wśród warunków do godziwości przy chrzcie dzieci wylicza się: zgodę rodziców (lub przynajmniej jednego z nich) lub opiekunów prawnych; uzasadnioną nadzieję, że dziecko będzie wychowane po katolicku (gdy brak takiej nadziei, to chrzest należy odłożyć)[ref]KPK 1983, kan. 868 § 1.[/ref]. Gdy chrzest dotyczy osoby dorosłej powinna ona być przygotowana poprzez przejście poszczególnych stopni wtajemniczenia sakramentalnego (katechumenat). Osoba dorosła musi wykazać wolę przyjęcia chrztu oraz być odpowiednio pouczona o prawdach wiary i obowiązkach chrześcijanina, jak również o konieczności żalu za grzechy[ref]KPK 1983, kan. 865 § 1.[/ref]. W przypadku zagrożenia życia osoby dorosłej wystarczy znajomość głównych prawd wiary, intencja przyjęcia chrztu oraz obietnica zachowywania nakazów religii chrześcijańskiej[ref]KPK 1983, kan. 865 § 2.[/ref]. Dorosły przyjmujący chrzest powinien być zaraz bierzmowany i uczestniczyć w Eucharystii, przyjmując także Komunię świętą[ref]KPK 1983, kan. 866.[/ref].

Jak stanowi kan. 850 Kodeksu Prawa Kanonicznego „Chrztu udziela się z zachowaniem obrzędu przypisanego w zatwierdzonych księgach liturgicznych, poza przypadkami naglącej konieczności, kiedy należy zastosować tylko to, co jest wymagane do ważności sakramentu”. Kapłan podczas udzielania sakramentu chrztu świętego wypowiada następujące słowa: „N.N. ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”[ref]Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994, nr 1284.[/ref]. Chrzest odbywa się przez zanurzenie albo polanie wodą[ref]KPK 1983, kan. 854.[/ref] (forma częstsza w Polsce), która to powinna być poświęcona zgodnie z przepisami ksiąg liturgicznych[ref]KPK 1983, kan. 853.[/ref]. Należy zwrócić uwagę na to, że w niebezpieczeństwie śmierci wystarczy zwykła woda[ref]Tamże. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, dz. cyt., s. 362.[/ref].

Co do zasady miejscem chrztu powinien być kościół bądź kaplica[ref]KPK 1983, kan. 857 § 1.[/ref]. Osoba dorosła powinna przyjąć chrzest we własnym kościele parafialnym, natomiast dziecko w kościele parafialnym swoich rodziców[ref]KPK 1983, kan. 857 § 2.[/ref]. Do przyczyn, które usprawiedliwić mogą wyjątki od tej reguły zaliczyć można nagłą konieczność udzielenia chrztu lub dużą odległość od właściwego kościoła parafialnego[ref]KPK 1983, kan. 859.[/ref].

Zwyczajnym szafarzem chrztu (udzielającym sakramentu) jest biskup[ref]KPK 1983, kan. 863. Biskup powinien chrzcić w Wigilię Wielkiej Nocy, sam powinien udzielać chrztu osobom, które ukończyły 14 rok życia.[/ref], prezbiter i diakon[ref]KPK 1983, kan. 861.[/ref]. Kiedy szafarz zwyczajny napotka przeszkodę w udzieleniu chrztu bądź jest nieobecny chrztu godziwie może udzielić katechista albo inna osoba do tego wyznaczona przez biskupa diecezjalnego, a jeżeli zaistnieje sytuacja wyjątkowa chrztu może udzielić każda osoba mająca właściwą intencję (czyli chce czynić to, co czyni Kościół)[ref]KPK 1983, kan. 861 § 2.[/ref]. Dlatego też istotne jest przypominanie warunków niezbędnych do ważnego i godziwego udzielania i przyjmowania chrztu świętego. Rodzice i chrzestni po-winni być należycie pouczeni przez proboszcza o znaczeniu tego sakramentu i o związanych z nim obowiązkach[ref]KPK 1983, kan. 851, nr 2.[/ref]. Obowiązkiem rodziców jest to, aby ich dziecko zostało ochrzczone w pierwszych tygodniach życia[ref]KPK 1983, kan. 867 § 1.[/ref] i aby przynajmniej drugie imię dziecka wybrane przez rodziców było imieniem chrześcijańskim[ref]KPK 1983, kan. 855.[/ref].

Bierzmowanie

Sakrament bierzmowania – podobnie jak sakrament chrztu – jest sakramentem, który można przyjąć tylko raz w życiu[ref]KPK 1983, kan. 845 § 1.[/ref]. Sakrament ten pozwala ochrzczonym na dalszy rozwój na drodze wtajemniczenia. Bierzmowani zostają ubogaceni darami Ducha Świętego i w ten sposób bardziej łączą się z Kościołem. Ich zadaniem jest szerzenie i bronienie przy pomocy słów i czynów[ref]KPK 1983, kan. 879.[/ref].

Ważnie sakrament bierzmowania przyjmuje osoba ochrzczona, która nie przyjęła jeszcze tego sakramentu[ref]KPK 1983, kan. 889 § 1.[/ref]. Kodeks Prawa Kanonicznego wśród warunków do godziwego przyjęcia bierzmowania wymienia: posiadanie używania rozumu, bycie w stanie łaski uświęcającej, przygotowanie do odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych (katecheza, dni skupienia, pielgrzymki)[ref]KPK 1983, kan. 889 § 2.[/ref]. Warunki te nie są wymagane w niebezpieczeństwie śmierci[ref]Tamże.[/ref]. Jeżeli chodzi o wiek bierzmowanego to sakrament ten wierni powinni przyjmować w pobliżu wieku rozeznania (od 7 roku życia), chyba że Konferencja Episkopatu określiła inny wiek, albo istnieje niebezpieczeństwo śmierci, lub zdaniem szafarza co innego doradza poważna przyczyna. Instrukcja duszpasterska Konferencji Episkopatu Polski dotycząca sakramentu bierzmowania z 1975 r. stanowi, że „sakramentu bierzmowania należy udzielać młodzieży w wieku 14/15 lat”[ref]Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja duszpasterska dotycząca sakramentu bierzmowania, 16.01.1975, nr 3, [w:] ‹http://www.kkbids.episko pat.pl/?id=179›, dostęp 10.01.2014.[/ref].

Sakrament ten udzielany jest przez namaszczenie krzyżmem na czole, którego dokonuje się przez nałożenie ręki[ref]KPK 1983, kan. 880 § 1. Krzyżmo używane w sakramencie bierzmowania powinno być konsekrowane przez biskupa (kan. 880 § 2).[/ref]. Szafarzem tego sakramentu jest biskup lub prezbiter, który posiada odpowiednie do tego uprawnienie na podstawie kanonicznego prawa powszechnego bądź specjalnego upoważnienia[ref]KPK 1983, kan. 882.[/ref]. Słowa które wypowiada szafarz brzmią: „Przyjmij znamię daru Ducha Świętego”[ref]KKK, kan. 1320.[/ref]. Według odpowiedzi Papieskiej Komisji ds. Interpretacji Tekstów istotne dla ważności obrzędem jest namaszczenie krzyżmem czoła[ref]Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, dz. cyt., s. 673.[/ref]. Bierzmowania należy udzielać w kościele podczas Mszy św.[ref]KPK 1983, kan. 881.[/ref] Zarówno rodzice, duszpasterze, wierni, jak i sami kandydaci do bierzmowania winni troszczyć się, aby zostali odpowiednio przy-gotowani do przyjęcia sakramentu dojrzałości chrześcijańskiej[ref]KPK 1983, kan. 890.[/ref]. Podczas przyjęcia bierzmowania powinien być obecny świadek, który ma dbać o to, aby osoba przystępująca do sakramentu w sposób godny wypełniała obowiązki chrześcijańskie[ref]KPK 1983, kan. 892. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, dz. cyt., s. 678.[/ref].

Sakrament Najświętszej Eucharystii

Ofiara Eucharystyczna symbolizuje śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa[ref]KPK 1983, kan. 897.[/ref]. Zgodnie z kan. 912 Kodeksu Prawa Kanonicznego każdy wierny (osoba ochrzczona), o ile prawo tego mu nie zabrania, powinien być dopuszczony do Sakramentu Najświętszej Eucharystii. Do osób, których nie należy dopuszczać do Komunii świętej należą: ekskomunikowani lub podlegający interdyktowi, po wymierzeniu lub deklaracji kary; osoby trwające z uporem w jawnym grzechu ciężkim[ref]KPK 1983, kan. 915.[/ref] oraz osoby, które mają świadomość grzechu ciężkiego[ref]KPK 1983, kan. 916.[/ref]. Dziecko może przyjąć Komunię św., gdy posiada wystarczające rozeznanie i jest odpowiednio przygotowane, aby z wiarą i pobożnością przyjąć Ciało Chrystusa[ref]KPK 1983, kan. 913 § 1. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, dz. cyt., s. 691.[/ref]. Jeżeli dziecko znajduje się w sytuacji zagrożenia życia, wówczas wystarczające jest, aby było ono w stanie odróżnić Ciało Chrystusa od zwykłego chleba i mogło z szacunkiem przyjąć Komunię świętą[ref]KPK 1983, kan. 913 § 2.[/ref].

Eucharystia sprawowana jest z chleba i wina, do którego należy dodać trochę wody. Chleb winien być czysto pszenny i świeżo upieczony, aby nie było żadnego niebezpieczeństwa zepsucia, zaś wino powinno być naturalne z owocu winnego i nie zepsute[ref]KPK 1983, kan. 924.[/ref]. Każdy wierny powinien w godny sposób odnosić się do sakramentu Najświętszej Eucharystii. Przed przyjęcie Komunii św. należy zachować post eucharystyczny, czyli godzinę przed jej przyjęciem nie należy spożywać pokarmów ani przyjmować napojów (wyjątek stanowi woda i lekarstwa)[ref]KPK 1983, kan. 919. Post nie dotyczy: kapłana, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Najświętszą Eucharystię; osób w podeszłym wieku lub złożonych jakąś chorobą, oraz tych którzy się nimi opiekują.[/ref].

Sprawowanie Eucharystii należy do Kościoła i samego Chrystusa, w której to Pan za pomocą posługi duszpasterskiej daje nam Siebie pod postacią chleba i wina. Osoba, którą może sprawować Mszę św. jest tylko kapłan ważnie wy-święcony[ref]KPK 1983, kan. 900 § 1.[/ref]. Wierny, który przyjął już sakrament I Komunii św. powinien go przyjmować przynajmniej raz w roku w okresie wielkanocnym[ref]KPK 1983, kan. 920 § 1.[/ref]. W razie nagłego niebezpieczeństwa każdy wierny może zostać umocniony przez przyjęcie Najświętszego Sakramentu[ref]KPK 1983, kan. 921.[/ref], ale nikt nie ma prawa przechowywać Najświętszej Eucharystii u siebie w domu.

Sakrament pokuty

Wyznanie grzechów w sakramencie spowiedzi św. prowadzi nas do pojednania z Bogiem. W prawie kanonicznym przewidziane są dwie formy sprawowanie spowiedzi: 1) w sytuacji zwyczajnej – indywidualna spowiedź oraz rozgrzeszenie udzielone przez szafarza[ref]KPK 1983, kan. 960.[/ref], 2) w sytuacji nadzwyczajnej – absolucja (rozgrzeszenie) wielu równocześnie penitentów bez uprzedniej indywidualnej spowiedzi[ref]KPK 1983, kan. 961. Warunkiem udzielenia absolucji jest niebezpieczeństwo śmierci i brak czasu, by kapłan lub kapłani wyspowiadali poszczególnych penitentów; poważna konieczność (ocena należy do biskupa diecezjalnego), kiedy z uwagi na liczbę penitentów nie ma dostatecznie dużo spowiedników do należytego wyspowiadania każdego z osobna w odpowiednim czasie, na skutek czego penitenci bez własnej winy muszą pozostawać przez długi czas bez łaski sakramentalnej albo Komunii świętej.[/ref].

Miejscem właściwym do spowiedzi jest kościół lub kaplica (dokładniej konfesjonał)[ref]KPK 1983, kan. 964.[/ref], natomiast szafarzem sakramentu pokuty jest kapłan, który to oprócz święceń kapłańskich posiada właściwe do tego uprawnienie[ref]KPK 1983, kan. 965-967. Upoważnienie do spowiadania na mocy samego prawa posiadają na całym świecie: Biskup Rzymski, kardynałowie, biskupi.[/ref]. Gdy wierny znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci wówczas nawet kapłan, który nie posiada upoważnienia do spowiadania może udzielić rozgrzeszenia[ref]KPK 1983, kan. 976. Por. R. Falasini, Liturgia odpowiedzi na trudne pytania, Kraków 2010, s. 135.[/ref]. Podczas sakramentu pokuty kapłan powinien mieć na uwadze iż sprawuje on podwójną rolę: z jednej strony jest sędzią grzechu, a z drugiej ma koić dusze. W związku z tym, że tajemnica spowiedzi jest nienaruszalna to też kapłan pod żadnym pozorem nie może ujawniać tego, co usłyszał podczas sakramentu pokuty[ref]KPK 1983, kan. 983.[/ref]. Aby spowiedź była ważna penitent[ref]Inaczej spowiadający się.[/ref], czyli wierny po osiągnięciu wieku rozeznania, powinien porzucić swoje grzechy, podjąć postanowienie poprawy i zwrócić się ku Bogu. Penitent jest zobowiązany przynajmniej raz w roku wyznać wiernie (co do liczby i rodzaju) wszystkie swoje grzechy ciężkie popełnione po chrzcie, a jeszcze nie odpuszczone[ref]KPK 1983, kan. 989.[/ref].

Namaszczenie chorych

Sakrament namaszczenia chorych ma na celu powierzenie cierpiącemu Chrystusowi tych wiernych, którzy ciężko chorują[ref]KPK 1983, kan. 998.[/ref]. Sakramentu tego udziela się przez namaszczenie olejami i wypowiedzenie słów przypisanych w księgach liturgicznych[ref]KPK 1983, kan. 999-1000.[/ref]. Olej używany do namaszczenia chorych jest pobłogosławiony przez biskupów (lub osoby z nim zrównane) w Wielki Czwartek podczas Mszy porannej. Duszpasterze oraz bliscy z otoczenia chorego powinni dbać, aby chory uzyskał ten sakrament w odpowiednim dla niego czasie[ref]KPK 1983, kan. 1001.[/ref]. Żeby można było mówić o ważnym namaszczeniu chorych to sakrament ten powinien być udzielony przez kapłana[ref]KPK 1983, kan. 1003 § 1.[/ref]. Dlatego też każdy kapłan powinien nosić ze sobą olej w razie nagłej potrzeby. Kto jest uprawniony do przyjęcia sakramentu namaszczenia chorych? Uprawnionym jest wierny, który jest w stanie rozumnym, ale z powodu np. choroby, starości znajduje się w stanie niebezpieczeństwa śmierci[ref]KPK 1983, kan. 1004 § 1.[/ref]. W razie wątpliwości co do rozumu chorego bądź do tego czy w ogóle żyje należy udzielić tego sakramentu. Sakrament ten może zostać powtórzony w przypadku kiedy chory wyzdrowieje i zachoruje ponownie bądź też w przypadku pogorszenia zdrowia podczas trwania tej samej choroby[ref]KPK 1983, kan. 1004 § 2.[/ref].

Sakrament święceń

Przez sakrament święceń niektórzy spośród wiernych zostali ustanowieni świętymi szafarzami i służą Ludowi Bożemu[ref]KPK 1983, kan. 1008.[/ref]. Święceniami są: biskupstwo, prezbiterat i diakonat[ref]KPK 1983, kan. 1009 § 1.[/ref]. Udziela się ich przez nałożenie rąk i modlitwę konsekracyjną[ref]KPK 1983, kan. 1009 § 2.[/ref]. Święcenia powinny być udzielane podczas Mszy św. w niedzielę bądź też inne święto nakazane. Święcenia powinny być udzielane w kościele katedralnym, ale wolno ich również udzielać w innym kościele. Powinni być na nie zaproszenie duchowni i wierni, aby jak największa liczba osób mogła uczestniczyć w tym doniosłym wydarzeniu[ref]KPK 1983, kan. 1010-1011.[/ref].

Szafarz sakramentu jest biskup konsekrowany[ref]KPK 1983, kan. 1015.[/ref]. Święceń biskupich udziela biskup posiadający zlecenie papieskie; powinno być dwóch współkonsekrujących, choć może być od tego dyspensa[ref]KPK 1983, kan. 1013-1014.[/ref]. Święceń prezbiterowi i diakonowi udzie-la ich biskup własny, albo obcy na podstawie dymisoriów, czyli pisemnego upoważnienia do godziwego udzielania święceń, udzielonego przez własnego biskupa i skierowanego do biskupa, który będzie święcił[ref]KPK 1983, kan. 1012.[/ref].

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, że święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna ochrzczony[ref]Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1577-1578.[/ref]. Do godziwego udzielenia święceń diakonatu lub prezbiteratu wymaga się, aby kandydat uzyskał odpowiednią formację duchową, intelektualną i duszpasterską, miał odpowiednie przymioty według oceny własnego Biskupa i był wolny od nieprawidłowości prawnych i przeszkód[ref]KPK 1983, kan. 1025, kan. 1042.[/ref]. Pod żadnym pozorem nie można nikogo zmuszać do przyjęcia święceń. Zadaniem biskupa jest pouczenie kandydatów o konsekwencjach i obowiązkach, jakie niosą za sobą święcenia diakonatu bądź prezbiteratu[ref]KPK 1983, kan. 1028.[/ref]. Zanim dany kandydat zdecyduje się na przyjęcie święceń powinien przedłożyć własnemu biskupowi oświadczenie własnoręcznie podpisane ze wskazaniem, iż dane święcenia są przez niego przyjęte z własnej woli[ref]KPK 1983, kan. 1026, 1036[/ref]. Do ważności święceń danego kandydata wymagana jest także szczera wola (intencja) zostania diakonem lub kapłanem[ref]KPK 1983, kan. 1029.[/ref]. Podstawowym wymogiem do przyjęcia święceń jest powołanie rozumiane jako dar Boży.

Święceń kapłańskich nie może przyjąć: mężczyzna żonaty za wyjątkiem tych, którzy przeznaczeni są według prawa do diakonatu stałego; mężczyzna sprawujący urząd zakazany duchownym (np. sprawowanie urzędu publicznego, z którym łączy się udział w wykonywaniu władzy świeckiej[ref]KPK 1983, kan. 285-286.[/ref]); neofita[ref]Czyli ten, kto niedawno się nawrócił i przyjął chrzest w Kościele katolickim.[/ref] dopóki według ordynariusza nie jest do końca utwierdzony.[ref]KPK 1983, kan. 1042.[/ref] Jeżeli wierny wie o istniejącej przeszkodzie dotyczącej przyjęcia święceń przez danego kandydata to obowiązany jest on powiadomić o tym ordynariusza lub proboszcza[ref]KPK 1983, kan. 1043.[/ref].

Kodeks Prawa Kanonicznego określa, że kandydaci do diakonatu, którzy mają przyjąć święcenia prezbiteratu, muszą mieć skończone 23 lata życia. Kandydat do stałego diakonatu, nieżonaty, może przyjąć te świecenia po ukończeniu przynajmniej 25 roku życia; żonaty kandydat ma ukończyć przynajmniej 35 lat życia i otrzymać zgodę swojej żony na święcenia[ref]KPK 1983, kan 1031 § 2.[/ref]. Święceń kapłańskich wolno udzielić tym, którzy ukończyli 25 lat życia i są wystarczająco dojrzali[ref]KPK 1983, kan. 1031.[/ref]. Do święceń biskupich wymaga się, aby kandydat miał ukończonych przynajmniej 35 lat[ref]KPK 1983, kan. 378 § 1, nr 3.[/ref].

W przypadku dopuszczenia do święceń wymagane są także odpowiednie dokumenty, jak np. zaświadczenie o odbytych studiach; zaświadczenie o przyjęciu święceń diakonatu; zaświadczenie rektora seminarium na temat wymaganych przymiotów; zaświadczenie o stanie zdrowia fizycznego i psychicznego kandydata; w przypadku przystępujących do diakonatu muszą oni przedłożyć świadectwo chrztu, bierzmowania, przyjęcia posługi lektora i akolity[ref]KPK 1983, kan. 1050.[/ref].

Sakrament małżeństwa

Zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II i normą kodeksową małżeństwo to przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia[ref]KPK 1983, kan. 1055 § 1. R. Sztychmiler, Pojęcie małżeństwa chrześcijańskiego, „Roczniki Nauk Prawnych” 1991-1992, nr 1-2, s. 29-52.[/ref]. Małżeństwo powinna cechować obopólna dozgonna miłość stron („aż do śmierci”)[ref]Tenże, Znaczenie prawne miłości małżeńskiej, „Prawo Kanoniczne” (38) 1995, nr 3-4 s. 87-117.[/ref]. W razie wątpliwości czy dane małżeństwo zostało zawarte zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, dopóki nie stwierdzi się prawomocnie jego nieważności, należy uważać je za ważne[ref]KPK 1983, kan. 1060.[/ref].

Przed zawarciem małżeństwa kanonicznego należy upewnić się czy nie ma żadnej przeszkody stojącej na drodze do ważnego i godnego przyjęcia tego sakramentu. Każdy wierny jest obowiązany wyjawić znane mu przeszkody w związku z zawarciem małżeństwa proboszczowi bądź też ordynariuszowi[ref]KPK 1983, kan. 1069.[/ref]. Bowiem przeszkoda czyni daną osobę nie-zdolną do zawarcia ważnego związku małżeńskiego[ref]J. Zieliński, Małżeństwo w świetle rozumu i wiary, Warszawa 1914, s. 16.[/ref]. Kodeks Prawa Kanonicznego wymienia 12 przeszkód małżeńskich[ref]KPK 1983, kan. 1083-1094.[/ref]: wiek, impotencja, węzeł małżeński, różna religia, święcenia, wieczysty ślub publiczny czystości w instytucie zakonnym, uprowadzenie, występek (małżonkobójstwo), pokrewieństwo w linii prostej między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi oraz w linii bocznej aż do czwartego stopnia włącznie, powinowactwo we wszystkich stopniach w linii prostej, przyzwoitość publiczna w pierwszym stopniu linii prostej między mężczyzną i krewnymi kobiety i odwrotnie, oraz pokrewieństwo prawne w linii prostej (adoptujący z adoptowanym) lub w drugim stopniu linii bocznej (dziecko naturalne z dzieckiem adoptowanym). Także wady zgody małżeńskiej, jak przymus, symulacja, niedojrzałość osobowościowa, czynią nupturienta niezdolnym do zawarcia małżeństwa[ref]KPK 1983, kan. 1095-1107. R. Sztychmiler, Znaczenie osobowości kandydata do małżeństwa w świetle obowiązującego prawa kanonicznego, „Prawo Kanoniczne” (40) 1997, nr 1-2, s. 201-231.[/ref].

Co jest niezbędne do ważnego zawarcia małżeństwa? Obecni powinni być obydwoje nupturienci osobiście bądź też jedna ze stron może złożyć w wyjątkowej sytuacji przysięgę małżeńską przez pełnomocnika[ref]KPK 1983, kan. 1104 § 1.[/ref]. Zgodę na zawarcie związku małżeńskiego nupturienci powinni wyrazić słowami, w przypadku kiedy nie mogą mówić czynią to innymi znakami[ref]KPK 1983, kan 1104 § 2. Por. J. Krzywkowska, Zawieranie małżeństwa przez pełnomocnika w prawie kanonicznym, [w:] Zawieranie małżeństwa w różnych systemach prawnych, religiach, kulturach, red. R. Sztychmiler, Olsztyn 2009, s. 105-108.[/ref]. Małżeństwo jest zawierane w obecności proboszcza bądź innego kapłana (wikariusza parafialnego), który odbiera w imieniu Kościoła przysięgę małżeńską. Prawo kanoniczne wymaga także obecności dwóch świadków zwykłych[ref]KPK 1983, kan. 1108.[/ref]. Ślub kościelny powinien być zawarty w miejscu świętym (kościele, kaplicy), gdzie przynajmniej jeden z nupturientów ma stałe bądź tymczasowe miejsce zamieszkania[ref]A. Sarmiento, Małżeństwo chrześcijańskie, Kraków 2008, s. 205.[/ref].

Dla potrzeb ludzi w okolicznościach, w których zrealizowanie formy zwyczajnej byłoby zbyt trudne, czy wprost niemożliwe (np. w przypadku niebezpieczeństwa śmierci) Kodeks Prawa Kanonicznego przewiduje nadzwyczajną formę zawarcia małżeństwa, w której wystarcza obecność dwóch świadków zwykłych i wyrażenie zgody przez strony[ref]KPK 1983, kan. 1116.[/ref].

Podsumowanie

Ważne i godziwe przyjmowanie sakramentów świętych umacnia wiernych Kościoła. Pozwala im na doznawanie wielu łask. Dotrzymanie i zarazem spełnienie warunków stawianych poszczególnym kandydatom do przyjęcia danego sakramentu jest rzeczą niezwykle istotną. Kościół przewiduje jednak okoliczności łagodzące niektóre warunki związane z ważnym i godnym przyjęciem sakramentów świętych (tzw. dyspensa). To jak żyjemy na ziemi i tym samym, w jaki sposób i jak często przyjmujemy sakramenty ma potem odzwierciedlenie w życiu w niebie.

Adrianna Tymieniecka

 

Źródło: Kortowski Przegląd Prawniczy Nr 3/2013