Sposób wykonywania Kantyku Mojżesza

Przemysław Płoskonka: Szczęść Boże

Chciałbym zapytać czy podczas Wigilii Paschalnej można psalm po czytaniu z Księgi Wyjścia – Kantyk Mojżesza – wykonać w formie piosenki tak jak w poniższym nagraniu?

Z Panem Bogiem

Ks. dr hab. Dominik Ostrowski: Szczęść Boże!

Po długim czasie przesyłamy odpowiedź.

Kantyk Mojżesza w czasie Wigilii Paschalnej

Psalmy w mszalnej liturgii słowa mają charakter określony przez księgę liturgiczną, którą jest Lekcjonarz Mszalny. Wg Wprowadzenia do tej księgi psalm responsoryjny może być wykonany na dwa sposoby:

sposób responsoryjny czyli powtarzanie refrenu na przemian ze śpiewem tekstu psalmu przez kantora, nazywanego „psałterzystą”;
sposób ciągły czyli tylko słuchanie psalmu, który wykonuje psałterzysta.

Tzw. „kantyk dominikański”, a więc śpiewanie psalmu w wersji chóralnej zamieszczonej w śpiewniku „Niepojęta Trójco”, znajduje się raczej w tej drugiej opcji, a więc wyklucza refren ludu i pozostawia wiernych w postawie słuchania. Samo w sobie nie jest to nic zakazanego. Pozostają jednak dwie kwestie:

– czy może ten śpiew wykonać chór?

– czy można dodawać do tekstu z lekcjonarza dodatkowe słowa, np. repetycja „Hosanna”?

Na obydwa pytania odpowiedź jest zasadniczo negatywna. We Wprowadzeniu do lekcjonarza mszalnego (nr 22) mowa jest o tym, że to kantor wykonuje psalm, a jeśli idzie o chór, to do jego zadań należy śpiew aklamacji przed Ewangelią (por. Wskazania EP do nowego Mszału, nr 15). N.B. Podobnie sprawa ma się z przerywaniem czytania z Księgi Rodzaju, aby chór wykonał refren „Tak upłynął dzień”: nie powinno się czytania w ten sposób rozdzielać (chociaż swego czasu sama Kongregacja zalecała na Mszach z dziećmi podział na role w czytaniach, jednak to był raczej nieudany eksperyment, a KEP w 2005 zaleciła, aby wrócić do ustanowionych lektorów).

Natomiast w kwestii dodawania słów do tekstów lekcjonarza, nawet jeśli jest to jedno słowo, por. Konstytucja o Liturgii, nr 22 par. 3: „nikomu … nie wolno na własną rękę niczego dodawać, ujmować ani zmieniać w liturgii”. Wprawdzie nr 21 Wprowadzenia do lekcjonarza zaleca: „w każdej kulturze należy wykorzystać wszystkie środki sprzyjające ożywieniu śpiewu zgromadzenia” i tutaj forma dominikańska może się w pewnym sensie bronić, jednak zalecenie KOngregacji jest z zasady skierowane nie do poszczególnych muzyków w jakimś kościele, ale raczej do konferencji episkopatu krajowego, który w Polsce nie podał innych form, stąd forma z „Niepojętej Trójcy” jest niewłaściwa jako psalm/pieśń po III czytaniu w czasie Wigilii Paschalnej.

Kantyk „dominikański” w wersji chóralnej można wykonać jako pieśń, ale nie w czasie liturgii słowa, np. po Komunii, jeśli chór koniecznie chce go zaśpiewać i to jest rozwiązanie salomonowe.

Ks. dr hab. Dominik Ostrowski