FAQ – Co można nieść w procesji z darami?

Kategorie darów

Kształt procesji z darami określa Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego:

Następnie przynosi się dary na ofiarę: godne uznania jest, jeśli wierni przynoszą chleb i wino, które przyjmuje od nich kapłan albo diakon, aby je następnie złożyć na ołtarzu. Chociaż wierni tak jak dawniej nie składają już chleba i wina przeznaczonych do liturgii ze swoich własnych darów, obrzęd przyniesienia ich do ołtarza zachowuje swoją wymowę i duchowe znaczenie. Pożądane jest także przynoszenie przez wiernych lub zbieranie w kościele pieniędzy albo innych darów przeznaczonych na potrzeby ubogich lub kościoła; składa się je w odpowiednim miejscu obok stołu eucharystycznego.1

Na podstawie powyższego cytatu można wymienić następujące dary ofiarne: chleb i wino oraz pieniądze lub inne dary na potrzeby ubogich lub kościoła. Lista ta domaga się jednak wyjaśnienia, aby ją prawidłowo zrozumieć.

Materia Eucharystii

Powyżej przytoczone przepisy OWMR wskazują na przynoszenie w procesji m.in. chleba i wina. Jednak wskazania Episkopatu Polski (pkt 29), mówiąc o tych darach, wspominają także o przynoszeniu w ramach procesji z darami ampułki z wodą. Z kolei Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów jasno wskazuje (por. pkt. 125, 282) na przynoszenie w procesji z darami zarówno wina jak i wody. W świetle powyższych jest wskazane, aby w procesji w darami były przynoszone: chleb, wino i woda.

Przynoszenie wody ma znaczenie praktyczne – wino stanowiące jedną z materii Eucharystii jest nalewane do kielicha wspólnie z wodą. Z drugiej strony jest to uzasadnione także historią liturgii – w początkach rytu rzymskiego woda była przekazywana w ramach darów przez scholę.2

Wskazania Episkopatu Polski zauważają, że przynoszenie w procesji z darami materii Eucharystii ma wymiar także symboliczny: „Chleb i wino stają się poniekąd symbolem wszystkiego, co zgromadzenie eucharystyczne przynosi od siebie w darze Bogu i co ofiaruje w duchu” 3. O. Wojciech Zagrodzki rozwija tę myśl:

Kiedy wierni przynoszą do ołtarza przez swoich reprezentantów dary ofiarne, wyrażają w sposób symboliczny gotowość do ofiary z samych siebie. Dary chleba i wina wyrażają naszą codzienność i nasze świętowanie, nasze smutki i radości, jednym słowem wszystko to, co nas stanowi – całe nasze życie. Dlatego niosąc w procesji chleb i wino niesiemy w nich intencję ofiarowania Bogu całego swojego życia.4

Dary dla kościoła i ubogich

Chociaż ta kategoria darów wydaje się jasna, nadzwyczajnie często zdarzają się w niej nieporozumienia. Słusznie gdy widzimy w procesji z darami uszyty lub zakupiony przez kogoś ornat na potrzeby parafii; dary dla potrzebujących, ubrania, żywność; świece, które na kolejnych Mszach świętych będą używane w liturgii.

Nie zawsze da się przynieść dary w całości – można na przykład przynieść w procesji jeden kosz ubrań, niekoniecznie przynosząc do ołtarza wszystkie dary zebrane podczas zbiórki dla ubogich. Będzie to więc dar “symboliczny” – to znaczy, będzie on zarazem oznaczał inne dary zebrane w ramach tej zbiórki.

Tu jednak zaczyna się pułapka, ryzyko przynoszenia darów, które wcale nie są darami, tylko w naszej wyobraźni zaczynają oznaczać jakieś rzeczy, które chcemy ofiarować. I tak bywa, że przynosi się gwoździe jako znak naszych cierpień, Biblię jako znak naszego zapału w studiowaniu Słowa Bożego, zapalone świece jako symbol darów Ducha Świętego (co jest dużym paradoksem – skoro są to dary Boga dla nas, a my je przynosimy do ołtarza w procesji z darami, czy to znaczy, że w symboliczny sposób zwracamy je Bogu, bo nam się nie podobają?).

Przykłady darów, które można przynosić wskazuje bardzo dobrze ks. Zbigniew Maciejewski:

Co konkretnie, jakie mogą być dary? Węgiel, proszek do prania, skarbonki z jałmużną wielkopostną, wypełnione i podpisane deklaracje Krucjaty Wyzwolenia Człowieka czy Duchowej Adopcji. Jeśli nie da się wszystkiego przynieść to należy przynieść cząstkę – bryłkę węgla zamiast kupionego wagonu dla domu dziecka, jeden kosz ze środkami czystości zamiast całego kontenera zebranych darów, jedną skarbonkę zamiast puszczać trzysta dzieci.
W filmie „Jan Paweł II. Szukałem Was…” jest scena z afrykańskiej procesji z darami. Zapamiętałem kurę (żywą) i skrzynkę Coca-Coli ofiarowanej misjonarzowi. I to jest konkret!5

Nie powinno się nieść w procesji w darami zapalonych świec. Wyjątkiem jest liturgia Ofiarowania Pańskiego sprawowana w zakonie dominikańskim. Zakon ten posiada pozwolenie na obrzęd zawierający przyniesienie przez wiernych zapalonych świec przed ołtarz. Gest ten ma oznaczać ofiarowanie przez nich samych siebie Bogu6.

Podsumowanie

W procesji przynosi się:

  • chleb, wino, wodę, które będą użyte w Eucharystii
  • dary dla kościoła – na przykład przedmioty które będą potem używane w liturgii lub w inny sposób
  • dary dla ubogich

Materii Eucharystii można przypisać pewne znaczenie symboliczne. Nie oznacza to jednak, że można do procesji dodawać kolejne dary o znaczeniu czysto symbolicznym.

Również dary pieniężne można składać przy ołtarzu.

Można przynosić część daru tak, aby stanowił niejako symbol całości – na przykład kilka ubrań ze zbiórki ubrań dla ubogich zamiast wszystkiego. Nie należy wielokrotnie przynosić tego samego daru, na przykład przez cały miesiąc przynosić tych samych przedmiotów zebranych dla ubogich – po liturgii powinny one do nich trafić.

Grzegorz Pietrzak

  1. OWMR 73; por. OWMR 140.[↩]
  2. “Deinde descendit subdiaconus sequens in scholam, accipit fontem de manu archipara phonistae, et defert archidiacono. et ille infundit faciens crucem in calice”.
    Tłumaczenie na język angielski: “Then the subdeacon-attendant goes down into the choir, receives a ewer of water from the hand of the ruler of the choir and brings it back to the archdeacon, who pours it into the chalice, making a cross as he does so”.
    Ordo Romanus Primus, Appendix I, 14, [w:] E. G. Cuthbert, F. Atchley et al, “Ordo romanus primus with introduction and notes”, Londyn, 1905, s. 135-136. [↩]
  3. Jan Paweł II, „List o tajemnicy i kulcie Eucharystii”, nr 9.[↩]
  4. W. Zagrodzki, “Jakie dary mogą być niesione przez wiernych podczas procesji z darami? Jaki jest ich sens?”, http://www.jozeftorun.pl/pl/pytanie-odpowiedz/procesja-z-darami-II [dostęp 14.09.2019 r.].[↩]
  5. Z. P. Maciejewskim “O właściwy kształt procesji z darami”, http://katechezanatana.pl/procesja-z-darami/ [dostęp 14.09.2019 r.].
    Polecamy również uwadze cały tekst, ponieważ bardzo dobrze pokazuje, czym powinien, a czym nie powinien być dar w procesji z darami.[↩]
  6. M. Wylęgała OP, “Liturgia dominikańska po Soborze Watykańskim II”, [w:] “Anamnesis” nr 25. [↩]