Litania przed Sanctissimum, a Okres Wielkanocny

Mariusz Stanisz:

Laudetur Iesus Christus!

Chciałbym prosić o wyjaśnienie pewnej kwestii. Otóż, przepisy liturgiczne mówią, że w Okresie Wielkanocnym, w czasie odmawiania litanii należy przyjąć postawę stojącą (mówi o tym choćby Missale Romanum, opisując obrzęd poświęcenia wody chrzcielnej podczas Mszy św. Wigilii Paschalnej w Wielką Noc Zmartwychwstania).

Jak ów przepis ma się do tzw. „nabożeństw majowych”, odprawianych w tymże Okresie, przed wystawionym Najświętszym Sakramentem? Odśpiewując (lub odmawiając) Litanię Loretańską należy klęczeć, czy stać?

Z góry dziękuję za odpowiedź. Jeśli to możliwe, proszę o podanie adresów bibliograficznych do materiałów traktujących o tym zagadnieniu.

Z wyrazami szacunku,

Mariusz Stanisz

Ks. dr Dominik Ostrowski:

W pytaniu pojawiła się kwestia, czy wstawać na Litanię loretańską w Okresie Wielkanocy. Otóż mamy tu do rozróżnienia 2 kwestie, które kolejno przedstawię.

  1. Litania

Litania z zasady jest modlitwą błagalną i przebłagalną, a postawą błagalną także w starożytności było klęczenie. Chociaż chrześcijanie pierwszych wieków modlili się zawsze na stojąco, wyjątek stanowiły modlitwy i dni liturgiczne o charakterze pokutnym, wtedy modlono się klęcząc. Tymczasem w roku 325 Ojcowie Soboru w Nicei wydali zakaz przyjmowania postawy klęczącej w Okresie Wielkanocnym i we wszystkie Niedziele roku:

„Ponieważ znajdują się tacy, co w dniu Pańskim (tj. w Niedzielę) i w dniach Pięćdziesiątnicy (tj. w Okresie Wielkanocnym) zginają kolana, święty Sobór postanawia celem zaprowadzenia powszechnej jednolitości, że modły należy stojąco do Boga zanosić” (kanon 20, zob. A. Bober, Antologia, s. 105). [por. strona: http://www.ordo. pallotyni.pl/index.php/zrozumie-liturgi/postawy-liturgiczne/9-postawa-stojaca]

Ponieważ Litania do W. Świętych sięga starożytności, dlatego zasada Soboru Nicejskiego była do niej jak najściślej stosowana podczas np. liturgii chrzcielnej w Wielką Noc. W innych okresach Litanię tę (i inne) tradycyjnie odmawiano klęcząc. Podobna zasada w zasadzie powinna obowiązywać w przypadku Litanii do NMP, zgodnie z tradycją. I nie ma przeszkód, aby tę zasadę wcielać, gdy odprawia się tę modlitwę poza obrzędami z wystawieniem N. Sakramentu, np. w kapliczce bez N. Sakramentu. Inaczej ma się sprawa w sytuacji z wystawieniem.

  1. Wystawienie N. Sakramentu: klęcząc

Trzeba pamiętać, że obrzęd wystawienia Najśw. Sakramentu jest dużo młodszy niż Litania do W. Świętych, sięga zaledwie XII wieku po Chr. Przepisy zaś dotyczące kultu N. Sakramentu zawsze podkreślały konieczność przyjmowania postawy klęczącej. Do dzisiaj nic w tej kwestii nie przestało być aktualne. Dlatego nawet jeśli odmawia się Litanię do NMP, to przed N. Sakramentem zawsze postawa klęcząca ma preferencję, także w Okresie Wielkanocnym.

Co do postaw w czasie nabożeństw z wystawionym Najśw. Sakramentem należy konsultować właściwą księgę liturgiczną, czyli Obrzęd „Komunia św. i kult tajemnicy eucharystycznej poza Mszą św.”

Obrzęd ten nie jest zbyt szczegółowy co do postaw wiernych, ale można na podstawie niektórych elementów wywnioskować, jaką postawę powinni przyjmować.

– Przechodzenie przed N. Sakramentem

W tej kwestii Obrzęd zwraca uwagę w punkcie 60, aby przyklękać na jedno kolano przed Najświętszym Sakramentem, który znajduje się w tabernakulum lub jest wystawiony do publicznej adoracji. W praktyce wiemy, że wygląda to inaczej, ponieważ wiele osób klęka na oba kolana, kiedy przechodzi przed wystawionym Najświętszym Sakramentem. Uklęknięcie na oba kolana ma podkreślić cześć wobec Sanctissimum, które jest wystawione do publicznej adoracji i możliwe jest oglądanie Ciała Pańskiego. Trzeba przyznać, że w tej kwestii mogłaby być przydatna klauzula pozwalająca na przyklękanie na 2 kolana w Polsce.

– Trwanie przed N. Sakramentem

Natomiast co do samej modlitwy adoracyjnej, obrzęd nie wypowiada się na temat postawy, ale niekwestionowana tradycja oczywiście zaleca klęczenie przed N. Sakramentem. Jeśli potrzebujemy pisemnego potwierdzenia, możemy posłuży  się rubryką, która wprawdzie dotyczy kapłana, ale w sposób logiczny rozciąga się na wiernych:

Pod koniec adoracji kapłan lub diakon przychodzi do ołtarza i po przyklęknięciu klęka na oba kolana (nr 73).

To oznacza, że kapłan / diakon dołącza do wiernych, którzy już klęczą.

 

Ks. dr Dominik Ostrowski,

Konsultant Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

 

Źródło: biuletyn Anamnesis 70 KKBiDS EP