Czy wystawianie Najświętszego Sakramentu jest liturgią?

Sowa Jacek:

W nr 73 „Anamnesis” podczas odpowiedzi na jedno z pytań (str. 111) padło zdanie: „Wystawianie Najświętszego Sakramentu jest liturgią”. Chciałbym poprosić o wyjaśnienie, w jakim sensie jest ono liturgią. Czy liturgią jest również adoracja Najświętszego Sakramentu w ciszy, wystawionego w niektórych kościołach na wiele godzin? Najprostsza definicja liturgii określa ją jako sprawowanie sakramentów oraz modlitwę brewiarzową. Czy mamy tu do czynienia z szerszym rozumieniem czynności liturgicznych i czym owe czynności się charakteryzują? Czy poprawne jest mówienie o modlitwach paraliturgicznych i czy mają one związek z sakramentaliami?

ks. Jacek Nowak SAC:

Definicję liturgii znajdujemy w KL 7, jako wykonywanie funkcji kapłańskiej Chrystusa, lub w KKK 1069, gdzie jest stwierdzenie, że Lud Boży uczestniczy w dziele Bożym. Natomiast, jakie czynności są liturgiczne, a jakie nie należą do liturgii, wyjaśnia papież Pius XII w encyklice Mediator Dei: jej organizowanie, układ i formy muszą zależeć od władzy Kościoła AAS 39/1947, s. 539). Właśnie Stolica Apostolska bierze bezpośrednią odpowiedzialność za kierowanie sprawami liturgii (KL 22,1). Ona decyduje, co jest obowiązujące (nawet w przypadku rubryk fakultatywnych, na które pozwala) i ustala schematy, według których powinna być celebrowana liturgia. Na tym właśnie polega odpowiedzialność Kościoła. Elementem istotnym każdej akcji liturgicznej jest fakt, że pochodzi ona od Kościoła, albo przez tradycję, ale jako fakt „genetyczny”. W nim właśnie akcja liturgiczna objawia i ukazuje Kościół sam w sobie, jako wspólnotę kultyczną. Również Pius XII w swej encyklice zalicza sakramentalia do liturgii, ponieważ są one ustanowione przez hierarchię Kościoła i pozwalają bardzo ściśle zespolić się z Chrystusem jako Głową Mistycznego Ciała. Adoracja, wystawienie Najświętszego Sakramentu jest liturgią, ponieważ mamy do czynienia z sakramentem Eucharystii. Już Sobór Trydencki poucza o Eucharystii, że jest sakramentem nawet poza obrzędem, w przeciwieństwie do innych sakramentów, gdzie obecność Chrystusa jest tylko w momencie celebracji danego obrzędu:

Przewyższające i wyjątkowe jest w niej to, że pozostałe sakramenty posiadają moc uświęcenia dopiero wtedy, gdy ktoś je przyjmuje, w Eucharystii obecny jest Sprawca świętości jeszcze przed jej przyjęciem (Sesja 13, rozdz. 3) . W związku z tym Eucharystię nazywamy Najświętszym Sakramentem. Adoracja, wystawienie Najświętszego Sakramentu i procesja eucharystyczna posiada swój układ i formy zatwierdzone przez Stolicę Apostolską (por. Komunia Święta i kult tajemnicy eucharystycznej poza Mszą Świętą, Katowice 1985, s. 37 – 48).

Co się tyczy określenia paraliturgia, to obecnie nie jest używane. Otóż para w języku greckim oznacza: obok. Zatem para liturgia oznaczałaby nabożeństwo kościelne, które w swej istocie nie jest liturgią, ale występuje obok niej. W dobie po Soborze Watykański II zaniechano tego terminu. Dokumenty soborowe stosują: pia exercitia (pobożne ćwiczenie), które w języku polskim jest oddane słowem nabożeństwo. Muszą być one jednak zgodne z liturgią w taki sposób, aby z niej niejako wypływały i do niej prowadziły (KL 13).

 

Źródło: KKBiDS EP „Anamnesis” 77